Al-Imam Asy-Syafi'i (150-204 H), nama lengkapnya adalah Muhammad bin Idris bin Al-'Abbas bin 'Utsman bin Syaafi' bin As-Saaib bin 'Ubaid bin Yazid bin Hasyim bin Al-Muththalib bin 'Abdi Manaaf bin Qushaiy, nama kunyahnya Abu 'Abdillah, ibunya bernama Fathimah binti 'Abdullah.
Imam Asy-Syafi'i dilahirkan di Ghazza, Palestina pada tahun 150 H, tahun kelahirannya bertepatan dengan tahun wafatnya Al-Imam Al-A'dham Abu Hanifah. Ayah beliau, yakni Idris bin Al-'Abbas berasal dari Makkah, lalu pergi berhijrah ke Ghazza, Palestina.
Tidak lama setelah kelahiran Asy-Syafi'i ayah beliau wafat. Kemudian Asy-Syafi'i diasuh oleh ibunya. Pada waktu Imam Syafi'i berumur 2 tahun, beliau dibawa ibunya kembali ke Makkah negeri nenek moyangnya, dan beliau tumbuh di Makkah sebagai anak yatim.
Dibesarkan dilingkungan Makkah menjadikan beliau menimba ilmu pertama-tama di Makkah. Beliau hafal Al-Qur'an ketika berumur tujuh tahun. Hafal kitab Al-Muwaththa' (kitab karya Imam Malik) pada usia sepuluh tahun. Kemudian datang kepada Imam Malik di Madinah ketika berumur tiga belas tahun.
Bepergian beliau ke berbagai negara.
Setelah beliau menimba ilmu dari Imam Malik bin Anas (di Madinah), kemudian beliau minta izin ke 'Iraq. Imam Malik menyambut baik keinginan Imam Syafi'i tersebut, dan Imam Malik memberi bekal harta dan makanan kepada Imam Syafi'i. Kemudian beliau berangkat ke 'Iraq.
Di 'Iraq beliau bertemu dengan dua Imam pengikut Abu Hanifah, yaitu Abu Yusuf dan Muhammad bin Al-Hasan, dan Imam Syafi'i sering mengadakan munadharah 'ilmiyyah dengan mereka. Imam Syafi'i bertempat tinggal di Kufah sebagai tamunya Muhammad bin Al-Hasan, dan Muhammad bin Al-Hasan sangat memuliakan tamunya itu, dan ia menulis dari Imam Syafi'i tulisan seberat bawaan unta.
Setelah berada di 'Iraq selama dua tahun, kemudian Imam Syafi'i kembali ke Madinah, rindu dengan guru beliau, yaitu Imam Malik. Kemudian beliau tinggal di Madinah selama empat tahun lebih beberapa bulan, hingga wafatnya Imam Malik pada bulan Rabi'ul awwal 179 H.
Pada waktu itu Imam Syafi'i berusia sekitar dua puluh sembilan tahun. Kemudian setelah itu beliau pergi ke Yaman untuk mendengarkan hadits dan fiqh dari guru-guru beliau, dan beliau bekerja pada Walikota Yaman.
Kemudian Imam Syafi'iy kembali ke Makkah Al-Mukarramah, beliau disambut baik oleh penduduk Makkah. Beliau tinggal di Makkah selama empat belas tahun, beliau mengajarkan agama, bertukar pikiran dengan para 'ulama dan menyampaikan pendapat beliau kepada orang yang datang ke Makkah untuk berhajji. Pada tahun-tahun tersebut Imam Abu Yusuf wafat, yaitu tahun 182 H. Dan wafat pula Imam Muhammad bin Al-Hasan pada tahun 188 H. Dan pada tahun 193 H Khalifah Harun Ar-Rasyid wafat, dan dibai'atlah Al-Ma'mun sebagai Khalifah.
Kemudian dari Makkah Imam Syafi'i pergi lagi ke 'Iraq. Setelah beberapa waktu tinggal di 'Iraq, kemudian beliau meninggalkan 'Iraq pergi ke Mesir, beliau berpisah dengan Imam Ahmad bin Hanbal. Beliau di Mesir ditemani murid-murid beliau, diantaranya Ar-Rabi' bin Sulaiman Al-Muradiy dan 'Abdullah bin Az-Zubair Al-Humaidiy.
Imam Syafi'iy masuk Mesir pada tanggal 28 Syawwal 198 H. Di Mesir beliau mengajarkan ilmunya pada Perguruan Tinggi 'Amr bin Al-'Aash RA, yang di situ dipelajari berbagai ilmu.
Diantara guru-guru beliau di Makkah adalah Ismail bin Qasthanthin, Sufyan bin 'Uyainah, Muslim bin Khalid Az-Zanjiy, Sa'id bin Salim Al-Qaddah, Dawud bin 'Abdur Rahman Al-'Aththar dan 'Abdul Majid bin 'Abdul 'Aziz bin Abu Dawud.
Adapun guru-guru beliau di Madinah ialah Imam Malik bin Anas, Ibrahim bin Sa'ad Al-Anshariy, 'Abdul 'Aziz bin Muhammad Al-Darawardiy, Ibrahim bin Abu Yahya Al-Usamiy, Muhammad bin Sa'id bin Abi Fudaik dan 'Abdullah bin Nafi' Ash-Shaaigh.
Adapun guru-guru beliau di Yaman ialah Mutharrif bin Maazin, Hisyam bin Yusuf qadli Shan'aa', 'Amr bin Abu Salamah muridnya Al-Auza'iy dan Yahya bin Hassan muridnya Al-Laits bin Sa'ad.
Kitab-kitab susunan ( yang ditulis oleh) Imam Syafi'i diantaranya ialah Al-Umm, Ar-Risaalah (kitab Ar-Risaalah ini beliau susun ketika di Mesir), Al-Imlaaush-shaghiir, Al-Amaalil Kubra, Mukhtashar Al-Muzaniy, dan Mukhtashar Al-Buwaithiy.
Al-Imam Asy-Syafi'i tinggal di Mesir selama lima tahun sembilan bulan, yakni sampai tahun 204 H. Pada malam Jum'at yang terakhir dari bulan Rajab, beliau wafat di hadapan murid beliau Ar-Rabi' Al-Jaiziy, beliau wafat dalam usia 54 tahun karena sakit. Kemudian beliau dimakamkan pada hari Jum'at di suatu tempat yang dinamakan Turbatusy-Syafi'i. Demikianlah riwayat singkat Al-Imam Asy-Syafi'i.
Banyak pelajaran yang bisa kita ambil dari beliau. Diantaranya adalah semangat beliau dalam menuntut ilmu hingga beliau rela bepergian keberbagai negara dan belajar pada banyak guru. Dan semangat beliau dalam menulis kitab-kitab rujukan yang amat penting bagi para penuntut ilmu, sehingga karya-karyanya masih dibaca dan dipelajari hingga saat ini.
